شیوه مطالعه درس ادبیات برای کنکور سراسری (تمام رشته ها)

درس «ادبیات و زبان فارسی» را چگونه مطالعه کنیم؟

اولین درس دفترچه‌ی کنکور، ادبیات است.

 

ادبیات کنکور شامل 4 بخش عمده‌ی زیر است که هر کدام از آن‌ها شیوه‌ی مطالعه‌ی مخصوص به خود دارند:

الف) معنای لغات و اصطلاحات و املای لغات: برای تقویت این قسمت از ادبیات، کارهای زیر را حتما انجام دهید:

1ـ حتما لغات و اصطلاحات مهم کتاب‌های درسی را با رنگ‌های مختلف مشخص کنید.

2ـ لغت‌های مهم املایی یا معنایی را پس از مشخص کردن در کتاب، در خلاصه‌ی خود وارد کنید.

3ـ سعی کنید هفته‌ای 1/5 الی 2 ساعت، در زمان‌های مختلف (مثلا 3 روز، روزی 30 دقیقه) لغات ادبیات را مرور کنید.

تذکر: لغات انتهای کتاب را هرگز فراموش نکنید و حتما آن‌ها را هم با دقت زیادی مطالعه کنید.

تذکر: سعی کنید حتما درس‌های گروه کلمات املایی زبان فارسی 1 و 2 و 3 را با دقت زیادی مطالعه کنید و یاد بگیرید (هم‌چنین بیاموزیم‌ها).

ب) تاریخ ادبیات: این قسمت از ادبیات، شدیدا نیاز به حفظ کردن دارد و شاید خیلی‌ها با آن مشکل داشته باشند و زود فراموش کنند. اما کارهایی وجود دارد که فراموشی را کاهش می‌دهد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنم:

1ـ حتما مطالب مورد نیاز تاریخ ادبیات را دسته‌بندی کنید این کار می‌تواند به صورت قرن‌های مختلف یا موضوعی و یا هر جور که خودتان راحت‌تر باشید. این عمل باعث می‌شود به صورت طبقه‌بندی شده تاریخ ادبیات را حفظ کرده و دیرتر فراموش کنید. حتما تاریخ ادبیات را در خلاصه‌ی خود به‌صورت دسته‌بندی شده بنویسید یعنی علاوه بر این که در مورد یک شخص، قرن، نام کتاب و توضیحات را از هم جدا می‌کنید، افراد مختلف را نیز طبقه‌بندی کنید؛ مثلا شاعران معاصر و شاعران قرن 3 و ...

2ـ حتما سعی کنید خلاصه‌ی خود را جذاب و با رنگ‌های مختلف بنویسید تا تصویر به‌تری در ذهن‌تان شکل بگیرد و حتما هر هفته حداقل یک بار آن را مرور کنید؛ هرچند مرور سریع.

3ـ اعلام انتهای کتاب دوم و سوم را فراموش نکنید و اگر توانستید نکته‌های آن‌ها را نیز در خلاصه‌ی خود اضافه کنید.

ج) زبان فارسی و آرایه‌های ادبی: این دو بخش ادبیات تا حدی از نظر مطالعه شبیه هم می‌باشند. 

هر دو شامل یک‌سری قواعد می‌باشند که تنها حفظ کردن آن قواعد، کمک چندانی در پاسخ دادن به

سوالات نمی‌کند. به‌طور مثال شاید همه بدانند تعریف «تشبیه» چیست یا به چه چیزهایی واژه می‌گویند.

اما نکات ریز و کاربردها و مثال‌های این موارد از تعاریف مهم‌تر است.

ابتدا در مورد آرایه‌های ادبی کارهای زیر را انجام دهید :

(1) همیشه سعی کنید هر آرایه‌ای که دبیر در مورد جمله‌ای از کتاب می‌گوید، یا به‌طور خودآموز یاد

می‌گیرید را با رنگ مختص به آرایه‌ها در کتاب مشخص کنید.

(2) در مورد جمله‌ها و ادبیات دشوار، حتما سعی کنید با پرسیدن از دبیر یا نگاه کردن در کتاب‌های کمک ‌آموزشی تمامی آرایه‌های آن را بررسی کنید و حتی‌الامکان یاد بگیرید و در کتاب درسی هم وارد کنید.

اگر این 2 کار را انجام دهید، آن وقت خواهید توانست سوالات آرایه‌ی کنکور را نیز خودتان استنباط کنید و پاسخ دهید، فقط کمی تمرین می‌خواهد. اگر لازم دیدید می‌توانید نکته‌های مهم برخی از ابیات در زمینه‌ی آرایه را نیز در خلاصه‌ی خود وارد کنید. در مورد زبان فارسی نیز اوضاع همین گونه است. ابتدا حتما کلیات مباحث و تعاریف را با مطالعه‌ی کتاب یاد بگیرید و بعد از آن تا می‌توانید تست (البته تست استاندارد) بزنید تا با نکته‌های ریز زبان فارسی نیز آشنا شوید. به‌طور مثال مبحث تعداد تک‌واژه، مبحث سنگین و وقت‌گیری است اما هرگز آن را رها نکنید. تا می‌توانید تست بزنید و تمامی نکته‌هایش را یاد بگیرید چون ممکن است مثلا در کنکور 90 از این مبحث تست آسانی بدهند پس الکی یک تست را از دست ندهید.

د) قرابت معنایی:آخرین و شاید مهم‌ترین قسمت ادبیات کنکور،قرابت معنایی است.

شاید بیش تر دانش آموزان در زمینه‌ «قرابت معنایی» خیلی مشکل دارند اما به مرور شیوه‌ی مطالعه‌ی صحیح آن را یاد بگیرید و آرام‌آرام در آن پیشرفت می کنید.

قرابت معنایی کاملا مربوط به درک ادبی شما می‌باشد و شاید تنها کاری که می‌توان برای بهبود قرابت معنایی انجام داد، بالا بردن درک ادبی و درک از شعرهای مختلف می‌باشد. شاید تهیه ی کتاب مخصوص قرابت معنایی کمک بسیاری به شما بکند.

سعی کنید هر 2، 3 روز یک بار اندکی از این کتاب را فقط مطالعه کنید و سعی کنیدمفهوم شعرهای مختلف آن را درک کنید و ارتباط آن با اشعار کتاب فارسی خودتان را بررسی کنید. اصلا لازم نیست هر روز مقدار زیادی از این کتاب را بخوانید. حتی اگر در 30 دقیقه فقط 10 بیت شعر بخوانید اصلا ایرادی ندارد. اما سعی کنید این کار را حتما به‌طور مداوم انجام دهید؛ به‌مرور زمان درک شما از ادبیات و اشعار مختلف بالا برود و بتوانید راحت‌تر سوالات را پاسخ دهید. البته فراموش نکنید که یک شبه، تحول ایجاد نمی‌شود بلکه لازم است تا نزدیک کنکور، این کار را مداوم انجام دهید و مطمئن باشید نتیجه‌اش را خواهید دید. فقط توجه داشته باشید تمام کردن کتاب قرابت معنایی نباید برای‌تان مهم باشد، فقط سعی کنید درک ادبی خود را از اشعار بالا ببرید که این امر فقط با تمرین مداوم و وقت گذاشتن حاصل می‌شود.

پس سعی کنید این 4 بخش ادبیات را همان‌طور که گفتم با دقت مطالعه کنید. حتما تا قبل از عید حداقل یک بار همه‌ی کتاب‌های‌تان را تمام کرده و نکته‌های مهم آن‌ها را استخراج کنید. بعد از عید کارهای دیگری لازم است انجام دهید که حتما به وقتش به شما خواهم گفت اما در این موقع از سال به دقت کتاب‌های درسی را مطالعه کنید و هم در خلاصه‌ها، نکته‌های مهم را بنویسید و هر چند وقت یک‌بار آن‌ها را مرور کنید. مطمئن باشید آرام‌آرام پیشرفت می‌کنید.

چند نکته:

1) کشیدن خط زیر نکته‌های مهم و نوشتن توضیحات اضافی در بالای لغت‌ها و جمله‌های تاریخ ادبیات و ابیات با رنگ‌های مجزا باعث می‌شود تا در مرتبه‌های بعدی مطالعه با سرعت بیش‌تری مرور کنید و روی نکته‌های مهم متمرکز شوید.

2) قبل از عید حتما حداقل 3 الی 4 ساعت در هفته ادبیات مطالعه کنید و بعد از مطالعه‌ی هر درس از کتاب (البته بعد از گذشت چند روز)، تست‌های آن را از یک کتاب آموزشی استاندارد بزنید.

توجه کنید که قبل از عید، یک کتاب تست کافی است فقط به‌شرط آن که تمام تست‌های آن را با توجه به شیوه‌ی تست‌ زنی صحیح زده باشید. هم‌چنین دیدن پاسخ تشریحی استاندارد سوالات کنکور سال‌های قبل،در یادگیری نکته‌ها بسیار موثر خواهد بود و بدین طریق می‌توانید بفهمید نظر سازمان سنجش در مورد موارد اختلافی از قبیل تکواژه و واژه چه بوده است تا همان گونه یاد بگیرید.

     

پیروز و سربلند باشید ــ دبیر ادبیات و زبان فارسی دبیرستان